4 voorbeelden van dementievriendelijke gemeenten en tips
Gemeenten willen goed kunnen inspelen op de wensen van mensen met dementie en hun naasten. Om een inclusieve samenleving te zijn, waarin iedereen mee kan doen, is bewustwording en vroegsignalering belangrijk. Gemeenten zijn met name aan zet in de beginfase van dementie, zo bleek op deze leerkring voor gemeenten die Dementiezorg voor Elkaar organiseerde.
Wat betekent dementie voor het sociale leven? Als je dat aan de mensen met dementie en hun naasten vraagt, zeggen ze: ‘Heel je sociale leven valt in elkaar.’ En: ‘Het leven staat op z’n kop, niets is meer vanzelfsprekend.’ Roos Scherpenzeel, adviseur: ‘De gemeente heeft met name met mensen met dementie te maken in de fase van het niet-pluisgevoel, de diagnose en de zorg en ondersteuning thuis. Wat kun je daarin als gemeente doen? Dementie heeft impact op verschillende leefgebieden waar de gemeente (ook) aan zet is: denk aan wonen, financiën en werk.’
Samenwerkingspartners in dementiezorg
“Dementie heeft impact op verschillende leefgebieden waar de gemeente aan zet is.“
Binnen de gemeente zijn heel veel partijen actief in de dementiezorg en -ondersteuning. Roos: ‘Heb je als gemeente zicht op deze partijen? Als gemeente heb je veel samenwerkingspartners, maar misschien zijn er minder voor de hand liggende organisaties die ook bijdragen aan de dementiezorg in de gemeente, waar je misschien nog weinig tot geen contact mee hebt. In de infographic Wie-is-Wie-in-de-wijk (pdf) kun je zien wie erbij betrokken zijn. Denk aan informele netwerken en vrijwilligers. Betrek ze en werk met hen samen.’
Dementievriendelijke samenleving
Roderik Reinstra (Samen dementievriendelijk) vertelt over de ambitie om Nederland samen dementievriendelijk te maken. Wat zou je als gemeente kunnen doen? Het is belangrijk volgens Roderik om de samenleving toe te rusten: ‘Mensen weten niet zo goed hoe ze met mensen met dementie moeten omgaan. Mensen willen zolang mogelijk zelfstandig deel blijven uitmaken van de samenleving. Dat kan ook, alleen hebben ze soms hulp nodig.’ De gemeente kan een voorbeeldfunctie vervullen en medewerkers een gerichte training aanbieden: Roderik: ‘Denk aan de publieksafdeling, groenvoorziening en handhaving. De training die wij aanbieden is gratis, duurt een kwartier en je kunt ‘m zowel zakelijk als privé toepassen.’ Als gemeente kan je ook contacten leggen met ondernemers en bedrijven om ook hen dementievriendelijk te maken.
4 dementievriendelijke gemeenten
Als gemeente wil je graag zicht op mensen met beginnende dementie. Hoe eerder deze mensen in beeld zijn, des te eerder en beter de zorg en ondersteuning geregeld kunnen worden. Hoe bereiken we deze mensen? Hoe kunnen we mensen met dementie en hun naasten motiveren actief te blijven, mee te doen en erover te praten? In workshops werden inspirerende voorbeelden uitgewisseld:
- De gemeente Aalten werkt met een film Alles voor Sophie (te bekijken op YouTube) van én met iemand met dementie. Naast voorlichting voor inwoners, kijkt de gemeente ook naar informele netwerken van bijvoorbeeld kerken. Doel hiervan is om hen bekend en vertrouwd te maken met dementie. Ook zet de gemeente in op herhaling: dat is de kracht van de reclame.
- Het Odensehuis in Amsterdam-Zuid is een inloop-, informatie- en ontmoetingsplek voor mensen met beginnende dementie en hun naasten. Om Amsterdam-Zuid dementievriendelijk te maken is er onder andere een boodschappenroute gemaakt. Deze route maakt het mogelijk om vanuit het Odensehuis boodschappen te doen. Ook droeg het bij aan de bekendheid van het Odensehuis.
- De gemeente Hoorn zet zich in om zoveel mogelijk mensen en organisaties te betrekken bij dit initiatief, zodat we steeds een stapje dichter bij een dementievriendelijke samenleving komen, aldus Selami Yuksel. Naast een intentieverklaring maakt de gemeente gebruik van een online training, die de collegeleden ook hebben gevolgd.
- In Veenendaal is er een succesvolle pilot geweest om de wijk Het Franse Gat dementievriendelijk te maken. Mensen met (beginnende) dementie lopen niet zozeer tegen medische problemen aan, maar tegen praktische. Afval scheiden is voor mensen met dementie lastig. Dus heeft de gemeente een voorziening voor afval scheiden getroffen.
Tips voor gemeenten
- Oren en ogen open: sluit aan bij de signalen die in samenleving worden opgepikt, bijvoorbeeld door buurtbewoners, mensen die maaltijden rondbrengen, postbodes en kappers.
- Houd de mensen om wie het gaat in het oog. Goede zorg en ondersteuning voor mensen met dementie en hun naasten is het belangrijkste. Laat projecten niet op financiering ‘hangen’.
- Zet bij borging van het gemeentelijk beleid niet alleen in op resultaat, maar juist op wat het effect is. Laat partners ‘voelen’; zo neem je partijen mee en creëer je groter draagvlak.
- Organiseer een klankbordgroep mét de doelgroep, die is van toegevoegde waarde bij de dialoog met professionals en vrijwilligers.
- Het is de vraag of ‘dementievriendelijke samenleving’ een goede term is, het gaat om een inclusieve samenleving. Een interessante denkrichting is die van Age Friendly: een inclusieve samenwerking waarin (kwetsbare) ouderen een plek hebben.
- Het bereiken van mensen met dementie en hun naasten is geen doel op zich. Denk daarom als gemeente na over de vraag waarom je ze wilt bereiken. Bij de regionale afdeling van Alzheimer Nederland kan je een verzoek neerleggen om mensen aan te dragen.
- Goede communicatie vanuit de gemeente is belangrijk, denk daarbij aan wekelijkse aandacht in de lokale krant of het ontwikkelen van apps voor regelzaken voor mantelzorgers van mensen met dementie.
- Probeer als gemeente burgerinitiatieven zoals het Odensehuis passend te ondersteunen. Ga na of de eisen die je aan subsidies en/of aanbestedingen stelt passend zijn.
- Stel in de contractering de eis dat aanbieders werken met experimenteerruimte, waarbij ze aan nieuwe vormen van ondersteuning werken.
