Village Deal op Goeree-Overflakkee
Beleidsadviseur Josette van Loon heeft in de Zuid-Hollandse gemeente Goeree-Overflakkee het Wmo-beleid en volksgezondheid onder haar hoede. Ze vertelt met passie over hun Village Deal. ‘Als je bereid bent om met elkaar dementievriendelijk te zijn én dat handen en voeten geeft, kun je veel bereiken.’
De VNG deed een oproep voor Village Deals, vernieuwende projecten met een integrale aanpak binnen het sociaal domein. Josette van Loon: ‘Goeree-Overflakkee diende een plan in en tot mijn verrassing en schrik werd ons project gehonoreerd.’ Aan de bak dus.
Ontschotting van de zorg
De gemeente wilde binnen de Village Deal aan de slag met ontschotte dementiezorg. ‘Ik geloof daar heel erg in. De wetten die er zijn, daar kun je niet omheen. Maar je kunt wel interpreteren. Je kunt te snel denken dat iets niet mogelijk is. Dan denk ik: nou, dat zullen we nog wel eens zien. Veeg het budget van de wetten op een hoop, vertrouw elkaar, draai kleine pilots, en kijk wat er gebeurt. Soms blijven cliënten om financiële redenen in één wet hangen, bijvoorbeeld de Wmo. Terwijl er méér en andere zorg nodig is. We hebben nog wel een weg te gaan en zijn met de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) hierover in gesprek.’
Geheugenbibliotheek
De Village Deal bevat veel projecten gericht op mensen met dementie en hun naasten. Onderdeel daarvan is Samen Dementievriendelijk. Josette: ‘Ik noem het “eenvoudige” dingen, zoals het trainen van baliepersoneel en het plaatsen van stukjes in de krant, die móet je doen. En blijven herhalen. Maar er is natuurlijk meer nodig. Binnen de Village Deal werken we aan een Geheugenbibliotheek. In die bibliotheek kunnen mensen hulpmiddelen lenen en proberen. Soms is het aanschaffen van een hulpmiddel een hele stap, dan kan het helpen als je een hulpmiddel even kunt proberen. Het gaat er natuurlijk om dat je het thuis zo lang mogelijk kunt volhouden. Thuis moet het aangenaam wonen en leven zijn.’ Lees meer over Samen Dementievriendelijk
‘Als gemeente moet je de samenwerking met andere partijen opzoeken: de auto in, hup op bezoek.’
Respijt-zorghuis
Een ander onderwerp is respijtzorg. Josette: ‘Ik ga voor “gepland logeren zonder indicatie”. Momenteel zijn we volop bezig met kwalitatief en kwantitatief onderzoek naar de mogelijkheden om een respijt-zorghuis op te zetten. Bedoeling is dat mensen daar zónder indicatie naar toe kunnen. De uitdaging is: hoe gaan mensen hier gebruik van maken? We weten dat de stap naar respijtzorg groot is – zowel voor de cliënt zelf als voor de mantelzorger. Als gemeente willen we de drempel zo laag mogelijk neerleggen. En er positieve reclame voor laten maken.’
Samen Dementievriendelijk
Als er een ding duidelijk is, is dat je ook als gemeente de samenwerking met andere partijen moet opzoeken. ‘Het heet niet voor niets “Samen Dementievriendelijk”. Samen dus! Toen ik enkele jaren geleden hier kwam werken en me bezig ging houden met volksgezondheid, heb ik met alle huisartsen een afspraak gemaakt om kennis te maken. Auto in, hup, op bezoek. Het mondde uit in een convenant, maar belangrijker nog: we weten elkaar te vinden.
Elkaar weten te vinden
Natuurlijk is het zo dat de ene huisarts makkelijker over zijn eigen praktijk heen kijkt dan de andere, maar het belangrijkste is dat je elkaar kent en als het nodig is elkaar weet te vinden. Een huisarts met de specialisatie ouderengeneeskunde stuurde ik een beleidsstuk met het verzoek mee te lezen. Zou jij eens met mij willen meedenken? Natuurlijk! Het mes snijdt dan aan twee kanten. Dat geldt ook voor ergotherapeuten, met wie we nu een project doen rondom valpreventie. Onmisbare schakels. Je hebt elkaar nodig!’
Wat is nodig?
‘Een zoon verzorgt zijn zwaar dementerende moeder. Hij wordt echter ziek en moet eigenlijk een behandeling in het ziekenhuis ondergaan. Maar dat wil hij niet, want dan moet zijn moeder naar het verpleeghuis. De huisarts belt mij op met de vraag wat er mogelijk is binnen de Wmo. We besluiten om deze meneer en zijn moeder meer hulp vanuit de Wmo te bieden, meer dan toegestaan is, maar ik vind dat je moet kijken naar wat nódig is, in plaats van wat kán. In dit geval betekende het dat deze meneer de behandeling kon ondergaan én dat zijn moeder gewoon thuis kon blijven wonen. Uiteindelijk waren de omstandigheden dusdanig dat een opname helaas toch niet kon worden voorkomen. Maar we hebben het geprobeerd.’
Niet praten over, maar met
Josette vertelt over de klankbordgroep waar mensen met dementie en hun mantelzorgers zitting hebben. ‘We vragen ons af: doen we de goede dingen? Een Rotterdams bureau heeft onderzoek voor ons gedaan en de Rekenkamer kijkt mee, maar wij vragen het ook aan de mensen zelf. Hebben we je goed begrepen? Sluit dit aanbod aan? Wat denk je, gaat dit initiatief slagen? Belangrijk om, zoals een dementieverpleegkundige me het ooit zei, niet ‘over’ maar ‘met’ de mensen hierover te spreken. Ik denk dat het belangrijk is dat mensen met dementie weten waar ze terecht kunnen met hun vragen. Dat geldt trouwens ook voor hun mantelzorgers. Om die reden subsidieert de gemeente de Alzheimer Cafés, het is namelijk zó belangrijk dat de mensen daar hun verhaal kunnen delen. Dat ze elkaar spreken, elkaar tips geven. Daar kan geen beleid tegen op.’
‘Ik vind dat je moet kijken naar wat nodig is, in plaats van wat kan.’
Vroegtijdige signalering
Ook op Goeree-Overflakkee krijgt een groeiend aantal mensen met dementie te maken. Of de gemeente zicht heeft op deze mensen en de aantallen? ‘Ik denk het wel, via de huisarts en ketenzorg. Ik zeg weleens tegen de huisartsen: júllie zien ze. Hoe vroeger we erbij zijn, hoe beter. Vroegtijdige signalering is van belang, evenals de regelmatige stukjes in de krant en de voorlichting via ouderenbonden.
Levensloopbestendig wonen
Als gemeente bezinnen we ons op levensloopbestendig wonen. Vragen daarbij zijn: over hoeveel mensen hebben we het? Kunnen we de toekomstige zorgvraag inschatten? Hoe houden we het financieel in de vingers? Hoe verhoudt dit zich tot de nieuwe Omgevingswet? Dus gaan we met de woningbouwvereniging om tafel. Er zijn hier op het eiland redelijk veel mensen met een eigen woning. Ook zij moeten de mogelijkheid hebben om hun huis aan te passen. Als je 70 jaar bent en geen hypotheek meer kunt krijgen van de bank, kan je bij ons aankloppen. Alles, dus ook deze “blijvers-lening” om het langer thuis wonen mogelijk te maken!’
36 pakjes paneermeel
‘Een supermarkteigenaar ziet dat een mevrouw 36 pakjes paneermeel in haar karretje heeft gedaan. Beetje veel. In de kleine kernen op het eiland zitten kleine buurtsupers, waar de mensen elkaar kennen. En naar elkaar omzien. Dan bellen ze naar de afdeling Wmo of naar het sociaal meldpunt. Door de goede contacten en de trainingen Samen Dementievriendelijk weten ze ons te vinden. Zij geven handen en voeten aan een dementievriendelijke samenleving. Dat hoeft niet heel groots te zijn, als je maar oog hebt voor elkaar, durft én kunt signaleren en weet waar je terecht kunt.’
