Mensen met een migratieachtergrond

Goed inspelen op de verschillen tussen mensen zoals hun culturele achtergrond, seksuele voorkeur of sociaaleconomische status is eigenlijk niets anders dan persoonsgerichte ondersteuning en zorg bieden. Toch blijkt in de praktijk dat daar vaak extra aandacht voor nodig is. Niet-westerse migranten hebben bijvoorbeeld 3 tot 4 keer zoveel kans op dementie. Hoe signaleer je dat en hoe maak je dat bespreekbaar?

• Informatie over dementie in verschillende talen.
• De tool SignaLeren van Alzheimer Nederland kan helpen in het gesprek met migranten en hun mantelzorgers over een niet-pluisgevoel. Je kunt de tool gebruiken in de talen Turks, Arabisch, Berber en Nederlands (geluid aanzetten).
• Deze website van Pharos helpt je om te praten over de zorg voor iemand met dementie en een migratieachtergrond
• Bekijk de infosheet Vraaggericht werken met oudere migranten met dementie en hun mantelzorgers.
• Werk je in een (huisartsen)praktijk? Dan kun je wachtkameranimaties over dementie inzetten. Dit zijn filmpjes over dementie met toelichtende teksten in het Nederlands, Marokkaans Arabisch, Turks en Engels.
• Luister ook eens de Podcast Saziye is vergeetachtig. Hoe kun jij haar helpen?
• De gesprekslijst ‘Zorgen doe je samen’ bevat vragen om in gesprek te gaan met mantelzorgers van oudere migranten met dementie. Bekijk ook eens de checklist mantelzorgoverbelasting bij migranten.
• Netwerk NOOM heeft verschillende artikelen samengebracht over het bespreekbaar maken en herkennen van dementie bij ouderen met een migratie achtergrond.

Bij mensen met een migratieachtergrond en hun naasten kost het vaak extra tijd om een vertrouwensband op te bouwen. Dit door mogelijke taalbarrières of culturele verschillen die van invloed op de diagnose kunnen zijn. Daarnaast is het bekend dat er vaak onderdiagnose voorkomt bij mensen met een migratieachterond. Dit betekent dat de diagnose laat wordt gesteld en de persoon met dementie zich in een gevorderd stadium bevindt.

Hulpmiddelen

• Op deze website vind je veel handige hulpmiddelen voor voorlichting en diagnose. Daarnaast vind je meer achtergrondinformatie, zoals prevalentie-cijfers.
• Maak bijvoorbeeld gebruik van de Cross-Cultural Dementia Screening tool (CCD) bij een oudere met een migratie-achtergrond. Bekijk ook de patiëntenfolder: "Heeft Yasmina dementie of niet: naar de geheugenpoli in het ziekenhuis." 
• Lees meer over mensen met een migratieachtergrond en dementie en bekijk handige tools: www.zorgvoorbeter.nl
• Gebruik deze informatie in andere talen om voorlichting te geven over de diagnose: www.alzheimer-nederland.nl.

Mensen met een migratieachtergrond hebben hun eigen behoeftes als het gaat om passende dagbesteding. Om hen te kunnen bereiken, is het belangrijk om hier rekening mee te houden. Zo kan de naam Alzheimer Café Turkse of Marokkaanse mensen afschrikken vanwege religieuze overtuigingen. Ook kunnen er verschillen zijn met andere groepen als het gaat om de visie op lengte van het leven ten opzichte van kwaliteit. Onder ‘werk en activiteit’ en ‘zingeving’ gaan we hierop in en noemen we tips en hulpmiddelen.

Werk en activiteit

• Alzheimer Theehuizen zijn ontmoetingsplekken voor Turken en Marokkanen die te maken hebben met dementie. De voertaal is Turks of Marokkaans-Arabisch. In een Alzheimer Theehuis ontmoeten betrokkenen elkaar in informele sfeer waar ze hun ervaringen kunnen delen. Theehuisbijeenkomsten vinden één keer per maand in de avond plaats.
• Laat je ook eens inspireren door het Dagcentrum Kraaipan in Amsterdam dat onder andere Marokkaanse en Turkse ontmoetingsgroepen organiseert voor 55-plussers met beginnende dementie en geheugenproblemen.

Algemene informatie

• Met de gesprekslijst ‘Zorgen doe je samen’ van Pharos kom je meer te weten over het leven en de (culturele) achtergrond van je cliënt met dementie en leer je de mantelzorger beter kennen.
• In het rapport ‘Diversiteit bij informele hulp aan dementie’ van het Kennisplatform Inspiratie & Samenleving wordt aandacht besteed aan cultuurspecifieke aspecten van informele hulp aan mensen die thuis wonen met dementie.
• De Cultuurkist is speciaal bestemd voor activiteiten met ouderen met een achtergrond in Nederlands-Indië en Indonesië ontwikkelt door stichting Pelita.

Organiseren zorg algemeen

• Op de pagina ‘Culturele verschillen bij dementie’  van Zorg voor Beter vind je informatie, hulpmiddelen tips.
• De Pharos-training ‘Zorgen doe je samen’  helpt je met een goede communicatie en samenwerking met mensen met een migratieachtergrond en hun mantelzorgers. Bekijk ook eens de gratis gesprekslijst ‘Zorgen doe je samen’ .
• De factsheet ‘Informele hulp bij dementie’ van het Kennisplatform Integratie &Samenleving geeft informatie over mantelzorgers en vrijwillige inzet bij mensen met een migratieachtergrond.
• Ben je benieuwd naar hoe cultuursensitief jouw organisatie is? Doe dan de test van Onderhuids. De test laat zien welke woorden je het makkelijkst koppelt aan mensen met een bepaalde huidskleur of afkomst. Dit biedt een mooie basis om met elkaar het gesprek aan te gaan over mogelijke vooroordelen.

Persoonsgerichte zorg

• Migrantenouderen met dementie stellen niet altijd (de juiste) zorgvraag. Daarom is het belangrijk dat je een zorgvraag ook bij deze groep leert te herkennen. De infosheet ‘Vraaggericht werken met oudere migranten met dementie en hun mantelzorgers’ van Pharos vertelt hoe je dit kunt doen.
• De videoleerlijn Begripvol Zorgen - Echo’s uit Nederlands-Indië van ARQ, biedt informatie en praktische opdrachten hoe zorg beter aan kan sluiten bij deze doelgroep met dementie.
• Leidraad cultuurspecifieke zorg: 'Vanuit cultuursensitief handelen naar cultuurspecifieke elementen in zorg en welzijn', voor professionals betrokken in de fase overgang naar het verpleeghuis en het hoe zorg aan te laten sluiten na opname in het verpleeghuis.

Bij sommige migranten is het in de nazorg belangrijk om uitleg te geven over wat rouw met mensen doet, omdat bij hen kennis hierover ontbreekt.

• Bekijk de infosheet ‘Palliatieve zorg – informatie en voorlichtingsmaterialen van diverse organisaties’ van Pharos. Hierop vind je verschillende hulpmiddelen over het gesprek over het levenseinde.
• Interculturele palliatieve zorg voor ouderene met migratieachtergrond en dementie met aandacht voor diversiteit en in begrijpelijk taal? Pharos biedt kennis, praktische tips en diverse hulpmiddelen voor professionals.

• ‘Mijn leven in kleur‘ is een praktisch hulpmiddel om levensverhalen van oudere migranten van over de hele wereld te beluisteren of op te tekenen. Het biedt inzicht in wat voor hen van belang is. En dat helpt weer bij proactieve zorgplanning. De handleiding reikt 5 stappen en 10 vuistregels aan om de gesprekken met ouderen inhoud te geven.
• Het levensboek voor mensen met een migratieachtergrond en dementie geeft de mensen om u heen informatie over u, wie u bent, waar u van houdt en waar u niet van houdt.

• Pharos ontwikkelde een gesprekslijst om in gesprek te gaan met mantelzorgers van oudere migranten met dementie: Zorgen doe je Samen. De gesprekslijst is gemaakt aan de hand van het Culturele Interview en aangepast voor de ouderenzorg. De vragen zijn getest en geschikt voor mensen met moeite met lezen en schrijven. De lijst is gemaakt voor verzorgenden en verpleegkundigen, maar ook POH’ers en casemanagers kunnen hem meenemen in hun consult.
• Visioplan is een app die ook ingezet kan worden bij migranten die de Nederlandse taal minder goed beheersen. Hiermee maak je een zorgleefplan met beelden in plaats van tekst.

• Een infosheet van Alzheimer Nederland met feiten en cijfers over dementie bij mensen met een migratie achtergrond.
• Bij Dunya Zorg en Welzijn kan je een Casemanager Dementie aanvragen die ervaren is in het organiseren van zorg en ondersteuning bij ouderen met een migratieachtergrond. Daarnaast bieden zij ook voorlichting over dementie in verschillende talen aan.
• Op de pagina ‘Stel je vraag aan een casemanager’ van Alzheimer Nederland kun je onder andere je vraag stellen aan Bahar Balci-Onal. Bahar is casemanager dementie in de regio Haaglanden en zet zich met name in voor mensen met dementie met een migratieachtergrond.
• Pharos heeft informatie verzameld voor professionals die mantelzorgers ondersteunen van ouderen met een migratieachtergrond.
• Gesprekslijst ‘Zorgen doe je samen’ om in gesprek te gaan met mantelzorgers van oudere migranten met dementie.
• Eenvoudige checklist om overbelasting bespreekbaar te maken. Vind gemakkelijk de juiste woorden voor een gesprek met mantelzorgers.
• Mantelzorgers met een migratieachtergrond zijn vaker overbelast. Menal Ahmad onderzocht in het kader van haar promotieonderzoek hoe dit komt en welke ondersteuning zij nodig hebben. Haar advies: probeer in ieder geval geen aannames te doen over culturele verschillen.
• Mantelzorgers met een migratieachtergrond hebben een grote kans op overbelasting. In deze artikelen lees je hoe je mantelzorgers met een migratieachtergrond tijdig en passend kunt ondersteunen.
• Cultuursensitief werken: handvatten voor professionals in de zorg en het sociaal domein om cultuursensitief te werken.
• In deze podcast aan de hand van het fictieve verhaal van Saziye en haar dochter Esra, worden handvatten gegeven voor betere dementiezorg voor migrantenouderen met dementie en hun mantelzorgerswaarin met een geriater, neuropsycholoog, klinisch psycholoog en casemanager gesproken wordt over hun ervaringen in de praktijk.

• Factsheets met cijfers over achtergrondkenmerken in regio's van zorgkantroor, dementienetwerk en landelijk.
• Een overzichtslijst geordend per provincie en stad met verschillende ontmoetingscentra en woonzorgcentra voor mensen met dementie waar persoonlijke aandacht is voor taal, cultuur en religie.  
• Het netwerk ‘Cultuursensitieve zorg en dementie’ is opgericht om bij te dragen aan het ontwikkelen van cultuursensitieve zorg bij zorg- en welzijnsorganisaties en gemeenten.
• De training ‘Sleutelpersonen dementie bij migranten’ kan gemeenten helpen bij het beter bereiken van mensen met dementie en een migratieachtergrond en hun familie. Sleutelpersonen kunnen een belangrijke spil in samenwerken zijn. Ze kunnen voorlichting geven, bruggen vormen, bemiddelen en verkenningen uitvoeren voor de gemeente.
• Dementienetwerk Twente heeft inspirerende voorbeelden over hoe zij in hun netwerk het thema migratieachtergrond en dementie hebben vormgegeven.
• Informatiepagina voor zorgprofessionals en gemeenten met kennis en handelingsperspectieven op het gebied van gezondheid en migranten.
• In het boekje 'levende sociale kaart" leer je meer over dementerende migrantenouderen, en hun omgeving. Met de praktische werkvormen kun je de kennis uit deze casus inzetten in de praktijk.
• Vier bouwstenen bieden praktische handvatten om een interventie, activiteit of beleid te ontwikkelen waarbij je iedereen bereikt en betrekt. Juist ook de mensen met een lagere maatschappelijke positie of een migratieachtergrond.
• Investeer in sleutelpersonen: sleutelpersonen opereren als intermediair tussen mensen van elders en de vele professionals die ons land rijk is. Lees ook het interview met sleutelpersoon Malika.